elysion
Eau de Parfum
- Katılım
- 5 Eki 2024
- Mesajlar
- 293
VİRÜSÜN HÜCREYE GİRİŞİ
Virüslerin yüzeyinde glikoprotein yapılar bulunur. Bu yapılar vücuttaki bazı hücreler tarafından tanınır. Dolayısıyla virüsün bazı hücrelere affinitesi yüksektir. Yapılan araştırmalarda SARS-CoV-2’nin ACE-2 reseptörleri aracılığıyla hüre içine girip replike olduğu tespit edilmiştir. ACE-2 reseptör ekspresyonunun yoğun olduğu hücreler potansiyel enfeksiyona daha açıktır. Oral mukoza hücreleri, yemek borusunun yüzeysel katmanlı epitel hücreleri, ileum ve kolondan emici enterositler, kolanjiyositler, miyokardiyal hücreler, renal proksimal tübüler hücreler ve mesanenin ürotelyal hücreleri ekspresyonun fazla olduğu hücrelerdir.
Her nefesle alınan hava, nazal mukoza aracılığıyla ısıtılıp akciğerlere iletilir. Bu yüzden virüs önce nazal mukoza ile temas halindedir. Yapılan çalışmalara göre; azımsanamayacak oranda hasta, ana semptomlar (öksürük, dispne, ateş, miyalji, artralji, baş agrısı) henüz ortaya çıkmadan anosmi (koku alamama), hiposmi (koku duyusunda azalma), hipogeuzi (tad duyusunda azalma) şikayetleri olduğunu belirtmişlerdir. Bu nedenle bazı insanlarda ilk bulgunun anosmi olduğu düşünülmektedir.
Koku disfonksiyonu açısından birden fazla patofizyolojik ihtimal düşünülmektedir.
Olası mekanizmalar şunlardır;
(1) koku soğanındaki destek hücrelerinin ve vasküler perisitlerin; bipolar nöronların veya mitral hücrelerin işlevini etkileyebilecek lokal enfeksiyonu,
(2) duyusal nöronlardan beyne giden sinyal yolunu dolaylı olarak etkileyebilecek, duyusal epitelyumdaki destek hücrelerinde hasar,
(3) koku alma duyusu eptelinde yaygın morfolojik hasar, koku algısının değişmesine yol açabilecek destek hücreleri ve Bowman bez hücrelerinde hasar
DENENEN TEDAVİLER
Burun içi kortikosteroidler, oral kortikosteroidler, kalsiyum şelatörleri, trombositten zengin plazma, vitamin takviyeleri, luteolinli palmitoiletanolamid, insülin, gabapentin, serebrolizinler ve koku eğitimi.
Öncelikle bu yapılan çalışmaların belli sayıda insanı kapsadığını ve daha büyük örneklemlerle yapılacak çalışmaların kanıt değerinin daha yüksek olduğunu söylemek gerekir.
BURUN İÇİ KORTİKOSTEROİDLER
İntranazal kortikosteroidlerden fayda sağlama yönünde bir eğilim olsa da etki tutarsızdır ve istatistiksel olarak anlamlı değildir.
ORAL KORTİKOSTEROİDLER
Sistemik kortikosteroid uygulanan grup ve kontrol grupları arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir. OD (olfaktör disfonksiyon) süresine ilişkin alt grup analizi de anlamlı bir fark göstermedi.
KALSİYUM ŞELATÖRLERİ
Her çalışmada farklı bir burun içi sprey kullanıldı ve bunların hepsi burundaki kalsiyum seviyesini düşürmeyi ve koku duyusunu arttırmayı amaçlıyordu. Çalışmalar bireysel olarak olumlu bir etki ortaya koydu ve hepsi de kalsiyum tamponu müdahalesini destekliyor.
TROMBOSİTTEN ZENGİN PLAZMA
El Naga'nın çalışması ve Lechien'in çalışması önemli bir iyileşme bildirirken, Yan'ın çalışması hiçbir iyileşme göstermedi.
LUTEOLİNLİ PALMİTOİLETANOLAMİD
Analiz, PEA-LUT müdahalesinin kontrole kıyasla faydalı bir etkiye sahip olabileceğini öne sürüyor; ancak genel etki istatistiksel olarak anlamlı değildir.
İNSÜLİN
49 hastaya 4 hafta boyunca haftada iki kez koku yarığına hızlı çözünen insülin uygulandı. Tedavinin sonunda OFS’de (koku fonksiyon skorunda) klinik olarak anlamlı bir iyileşme görüldü. Hiçbir ciddi yan etkiden bahsedilmedi.
GABAPENTİN
Genel olarak OFS'de (koku fonksiyon skorunda) veya parozmide klinik bir iyileşme olmadı.
SEREBROLİZİN
8-24 hafta boyunca haftada 5 gün intramüsküler enjeksiyon yoluyla 5 ml serebrolizin alan 250 hasta dahil edildi. Müdahale ve kontrol grubu eş zamanlı olarak hem koku hem de tat alma eğitimini gerçekleştirdi. Tedavinin sonunda OFS ve parosmide klinik olarak anlamlı bir iyileşme ölçüldü. Hiçbir ciddi yan etki tanımlanmadı.
VİTAMİN TAKVİYELERİ
Lerner’in 139 hastayı içeren 2023 tarihli bir randomize kontrollü çalışması, plaseboya kıyasla oral omega-3 takviyesinin (“Omega-3 Balık Yağı”) etkisini inceledi. İki grup arasında son OFS'de (koku fonksiyon skorunda) anlamlı bir gelişme gözlenmedi.
Chung'un 2023 yılında 56 katılımcıyla yaptığı başka bir randomize kontrollü çalısma, oral A vitamini takviyesi ve olfaktör eğitim kombinasyonunu değerlendirdi. Bu müdahale, tedavi grubundaki OFS skorlarında anlamlı iyileşmelere yol açarken, kontrol grubunda anlamlı bir iyileşme gözlenmedi.
Figueiredo'nun 128 katılımcıyı içeren 2023 randomize kontrollü çalısması, plaseboya kıyasla alfa-lipoik asit ile birlikte olfaktör eğitimin etkilerini değerlendirdi. Hem müdahale hem de plasebo grupları OFS'de önemli iyileşmeler gösterdi. Ancak olfaktör disfonksiyon sınıflandırmasındaki değişiklikler açısından gruplar arasında anlamlı fark yoktu.
Abu Shaby tarafından 2023 yılında yapılan bir ön baskı çalışmasında, nazal teofilini tek başına izotonik salin irrigasyonuyla karşılaştırmak için randomize olmayan bir tasarım kullanılmıştır. Bu çalışma teofilin grubunda olfaktor disfonksiyon VAS skorunda anlamlı bir iyileşme buldu.
Son olarak, 2022 yılında Sousa tarafından 47 katılımcıyla yapılan randomize olmayan bir çalışma, mometazon burun spreyinin (günde iki kez 50 μg) olfaktör eğitim ile kombinasyon halinde kullanımını araştırdı. Ek bir gruba ise burun spreyi ve eğitimin yanı sıra multivitamin takviyesi de verildi. Her iki grup da önemli gelişmeler gösterdi.
KOKU EĞİTİMİ
Olfaktör eğitim, genellikle belirli kokuları düzenli olarak koklamayı içeren bir yöntemdir ve COVID-19 ile ilişkili koku kaybı da dahil olmak üzere, post enfeksiyöz koku kaybı için birinci basamak tedavi olarak yaygın bir şekilde önerilmektedir. Bu yöntem; koku maddeleri algılandığında üretilen sinirsel sinyalleri beynin doğru bir şekilde yorumlamasını yeniden eğitmeyi amaçlar. Bu sinyaller, koku siniri, koku soğanı ve koku korteksi aracılığıyla iletilir. Göreceli olarak düşük maliyeti, invaziv olmayan doğası ve ilişkili komplikasyonların olmaması, onu birinci basamak tedavi olarak desteklemektedir. Bu terapi ilk olarak Hummel ve arkadaşları tarafından sunulmuş ve post-enfeksiyöz, post-travmatik ve idiyopatik koku kaybı yaşayan hastalarda klinik olarak anlamlı bir iyileşme sağlanmıştır. 2016 yılında yapılan bir meta-analiz, toplam TDI puanlarında, koku tanıma ve ayırt etme yeteneğinde fayda bulmuştur. Ayrıca, fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (MRI) çalışmaları, koku eğitimi sonrasında kortikal koku ağları arasındaki bağlantılarda değişiklikler göstermiştir. Ancak, bu son çalışmada bir kontrol grubu yer almamıştır. Pieniak ve arkadaşları; koku eğitiminin koku rehabilitasyonu için yerleşik bir yöntem olarak değerlendirilebileceğini, hem gelişimsel hem de yaşlanma süreçlerinde bilişsel işlevleri desteklediğini belirtmiştir.
Analizimizde, koku eğitiminin kontrol gruplarına kıyasla anlamlı bir genel etkisi olmadığı görülmüştür. Bu, koku eğitiminin yaygın olarak önerilen farmakolojik olmayan müdahale olduğunu ve post-viral koku kaybı için standart bakım olarak kabul edildiğini gösteriyor; ancak etkinliğinin COVID-19 ile ilişkili koku kaybında daha önce düşünüldüğü kadar önemli olmayabileceğini düşündürmektedir. Koku eğitimi, genel kulak burun boğaz pratiğinde temel bir tedavi olarak benimsenmiştir; ancak etki mekanizmaları iyi anlaşılmamaktadır. Ayrıca, dahil edilen çalışmalarda koku eğitimi süresinin bir buçuk ile üç ay arasında değiştiğini belirtmek önemlidir. Bu değişkenlik dikkate alınmalıdır, çünkü önceki araştırmalar potansiyel etkileri gözlemlemek için en az üç aylık bir eğitim süresi öneriyor. Bu nedenle, yalnızca kısa süreli koku eğitiminin koku kaybını anlamlı bir şekilde iyileştirmediği sonucuna varabiliriz.
İLGİLİ MAKALELER:
1) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39477832/
2) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34322406/
Virüslerin yüzeyinde glikoprotein yapılar bulunur. Bu yapılar vücuttaki bazı hücreler tarafından tanınır. Dolayısıyla virüsün bazı hücrelere affinitesi yüksektir. Yapılan araştırmalarda SARS-CoV-2’nin ACE-2 reseptörleri aracılığıyla hüre içine girip replike olduğu tespit edilmiştir. ACE-2 reseptör ekspresyonunun yoğun olduğu hücreler potansiyel enfeksiyona daha açıktır. Oral mukoza hücreleri, yemek borusunun yüzeysel katmanlı epitel hücreleri, ileum ve kolondan emici enterositler, kolanjiyositler, miyokardiyal hücreler, renal proksimal tübüler hücreler ve mesanenin ürotelyal hücreleri ekspresyonun fazla olduğu hücrelerdir.
Her nefesle alınan hava, nazal mukoza aracılığıyla ısıtılıp akciğerlere iletilir. Bu yüzden virüs önce nazal mukoza ile temas halindedir. Yapılan çalışmalara göre; azımsanamayacak oranda hasta, ana semptomlar (öksürük, dispne, ateş, miyalji, artralji, baş agrısı) henüz ortaya çıkmadan anosmi (koku alamama), hiposmi (koku duyusunda azalma), hipogeuzi (tad duyusunda azalma) şikayetleri olduğunu belirtmişlerdir. Bu nedenle bazı insanlarda ilk bulgunun anosmi olduğu düşünülmektedir.
Koku disfonksiyonu açısından birden fazla patofizyolojik ihtimal düşünülmektedir.
Olası mekanizmalar şunlardır;
(1) koku soğanındaki destek hücrelerinin ve vasküler perisitlerin; bipolar nöronların veya mitral hücrelerin işlevini etkileyebilecek lokal enfeksiyonu,
(2) duyusal nöronlardan beyne giden sinyal yolunu dolaylı olarak etkileyebilecek, duyusal epitelyumdaki destek hücrelerinde hasar,
(3) koku alma duyusu eptelinde yaygın morfolojik hasar, koku algısının değişmesine yol açabilecek destek hücreleri ve Bowman bez hücrelerinde hasar
DENENEN TEDAVİLER
Burun içi kortikosteroidler, oral kortikosteroidler, kalsiyum şelatörleri, trombositten zengin plazma, vitamin takviyeleri, luteolinli palmitoiletanolamid, insülin, gabapentin, serebrolizinler ve koku eğitimi.
Öncelikle bu yapılan çalışmaların belli sayıda insanı kapsadığını ve daha büyük örneklemlerle yapılacak çalışmaların kanıt değerinin daha yüksek olduğunu söylemek gerekir.
BURUN İÇİ KORTİKOSTEROİDLER
İntranazal kortikosteroidlerden fayda sağlama yönünde bir eğilim olsa da etki tutarsızdır ve istatistiksel olarak anlamlı değildir.
ORAL KORTİKOSTEROİDLER
Sistemik kortikosteroid uygulanan grup ve kontrol grupları arasında anlamlı bir fark olmadığını göstermektedir. OD (olfaktör disfonksiyon) süresine ilişkin alt grup analizi de anlamlı bir fark göstermedi.
KALSİYUM ŞELATÖRLERİ
Her çalışmada farklı bir burun içi sprey kullanıldı ve bunların hepsi burundaki kalsiyum seviyesini düşürmeyi ve koku duyusunu arttırmayı amaçlıyordu. Çalışmalar bireysel olarak olumlu bir etki ortaya koydu ve hepsi de kalsiyum tamponu müdahalesini destekliyor.
TROMBOSİTTEN ZENGİN PLAZMA
El Naga'nın çalışması ve Lechien'in çalışması önemli bir iyileşme bildirirken, Yan'ın çalışması hiçbir iyileşme göstermedi.
LUTEOLİNLİ PALMİTOİLETANOLAMİD
Analiz, PEA-LUT müdahalesinin kontrole kıyasla faydalı bir etkiye sahip olabileceğini öne sürüyor; ancak genel etki istatistiksel olarak anlamlı değildir.
İNSÜLİN
49 hastaya 4 hafta boyunca haftada iki kez koku yarığına hızlı çözünen insülin uygulandı. Tedavinin sonunda OFS’de (koku fonksiyon skorunda) klinik olarak anlamlı bir iyileşme görüldü. Hiçbir ciddi yan etkiden bahsedilmedi.
GABAPENTİN
Genel olarak OFS'de (koku fonksiyon skorunda) veya parozmide klinik bir iyileşme olmadı.
SEREBROLİZİN
8-24 hafta boyunca haftada 5 gün intramüsküler enjeksiyon yoluyla 5 ml serebrolizin alan 250 hasta dahil edildi. Müdahale ve kontrol grubu eş zamanlı olarak hem koku hem de tat alma eğitimini gerçekleştirdi. Tedavinin sonunda OFS ve parosmide klinik olarak anlamlı bir iyileşme ölçüldü. Hiçbir ciddi yan etki tanımlanmadı.
VİTAMİN TAKVİYELERİ
Lerner’in 139 hastayı içeren 2023 tarihli bir randomize kontrollü çalışması, plaseboya kıyasla oral omega-3 takviyesinin (“Omega-3 Balık Yağı”) etkisini inceledi. İki grup arasında son OFS'de (koku fonksiyon skorunda) anlamlı bir gelişme gözlenmedi.
Chung'un 2023 yılında 56 katılımcıyla yaptığı başka bir randomize kontrollü çalısma, oral A vitamini takviyesi ve olfaktör eğitim kombinasyonunu değerlendirdi. Bu müdahale, tedavi grubundaki OFS skorlarında anlamlı iyileşmelere yol açarken, kontrol grubunda anlamlı bir iyileşme gözlenmedi.
Figueiredo'nun 128 katılımcıyı içeren 2023 randomize kontrollü çalısması, plaseboya kıyasla alfa-lipoik asit ile birlikte olfaktör eğitimin etkilerini değerlendirdi. Hem müdahale hem de plasebo grupları OFS'de önemli iyileşmeler gösterdi. Ancak olfaktör disfonksiyon sınıflandırmasındaki değişiklikler açısından gruplar arasında anlamlı fark yoktu.
Abu Shaby tarafından 2023 yılında yapılan bir ön baskı çalışmasında, nazal teofilini tek başına izotonik salin irrigasyonuyla karşılaştırmak için randomize olmayan bir tasarım kullanılmıştır. Bu çalışma teofilin grubunda olfaktor disfonksiyon VAS skorunda anlamlı bir iyileşme buldu.
Son olarak, 2022 yılında Sousa tarafından 47 katılımcıyla yapılan randomize olmayan bir çalışma, mometazon burun spreyinin (günde iki kez 50 μg) olfaktör eğitim ile kombinasyon halinde kullanımını araştırdı. Ek bir gruba ise burun spreyi ve eğitimin yanı sıra multivitamin takviyesi de verildi. Her iki grup da önemli gelişmeler gösterdi.
KOKU EĞİTİMİ
Olfaktör eğitim, genellikle belirli kokuları düzenli olarak koklamayı içeren bir yöntemdir ve COVID-19 ile ilişkili koku kaybı da dahil olmak üzere, post enfeksiyöz koku kaybı için birinci basamak tedavi olarak yaygın bir şekilde önerilmektedir. Bu yöntem; koku maddeleri algılandığında üretilen sinirsel sinyalleri beynin doğru bir şekilde yorumlamasını yeniden eğitmeyi amaçlar. Bu sinyaller, koku siniri, koku soğanı ve koku korteksi aracılığıyla iletilir. Göreceli olarak düşük maliyeti, invaziv olmayan doğası ve ilişkili komplikasyonların olmaması, onu birinci basamak tedavi olarak desteklemektedir. Bu terapi ilk olarak Hummel ve arkadaşları tarafından sunulmuş ve post-enfeksiyöz, post-travmatik ve idiyopatik koku kaybı yaşayan hastalarda klinik olarak anlamlı bir iyileşme sağlanmıştır. 2016 yılında yapılan bir meta-analiz, toplam TDI puanlarında, koku tanıma ve ayırt etme yeteneğinde fayda bulmuştur. Ayrıca, fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (MRI) çalışmaları, koku eğitimi sonrasında kortikal koku ağları arasındaki bağlantılarda değişiklikler göstermiştir. Ancak, bu son çalışmada bir kontrol grubu yer almamıştır. Pieniak ve arkadaşları; koku eğitiminin koku rehabilitasyonu için yerleşik bir yöntem olarak değerlendirilebileceğini, hem gelişimsel hem de yaşlanma süreçlerinde bilişsel işlevleri desteklediğini belirtmiştir.
Analizimizde, koku eğitiminin kontrol gruplarına kıyasla anlamlı bir genel etkisi olmadığı görülmüştür. Bu, koku eğitiminin yaygın olarak önerilen farmakolojik olmayan müdahale olduğunu ve post-viral koku kaybı için standart bakım olarak kabul edildiğini gösteriyor; ancak etkinliğinin COVID-19 ile ilişkili koku kaybında daha önce düşünüldüğü kadar önemli olmayabileceğini düşündürmektedir. Koku eğitimi, genel kulak burun boğaz pratiğinde temel bir tedavi olarak benimsenmiştir; ancak etki mekanizmaları iyi anlaşılmamaktadır. Ayrıca, dahil edilen çalışmalarda koku eğitimi süresinin bir buçuk ile üç ay arasında değiştiğini belirtmek önemlidir. Bu değişkenlik dikkate alınmalıdır, çünkü önceki araştırmalar potansiyel etkileri gözlemlemek için en az üç aylık bir eğitim süresi öneriyor. Bu nedenle, yalnızca kısa süreli koku eğitiminin koku kaybını anlamlı bir şekilde iyileştirmediği sonucuna varabiliriz.
İLGİLİ MAKALELER:
1) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39477832/
2) https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34322406/
Son düzenleme:
cok teşekkürler
